دتکتورها و
کابل‌های اعلام حریق از اجزای اصلی سیستم‌های اعلام و اطفای حریق در ساختمان‌ها هستند. دتکتور یکی از مهم‌ترین قطعات در سیستم‌های کشف و اعلام حریق است که وظیفه آن تشخیص آتش‌سوزی قبل از گسترش و همه‌گیر شدن آن است. دتکتور شامل حداقل یک حسگر است که به طور مداوم یا در فواصل مکرر، حداقل یک پدیده فیزیکی یا شیمیایی مرتبط با حریق مانند دود، حرارت، مونوکسید کربن و غیره را بررسی می‌کند و در صورت تشخیص، سیگنالی به کنترل پنل می‌فرستد.
دتکتورها به چهار دسته کلی زیر تقسیم می‌شوند:
دتکتور دودی
دتکتور دودی یک دستگاه الکترونیکی است که برای تشخیص حضور دود در محیط و اعلام خطر آتش‌سوزی در مراحل اولیه استفاده می‌شود. این دتکتورها از متداول‌ترین انواع دتکتورها در سیستم‌های اعلام حریق هستند. مدل های مختلفی از دتکتور دودی وجود دارد.
دتکتور دودی یونیزاسیون (نقطه‌ای)
در این نوع، یک منبع رادیواکتیو کم‌قدرت وجود دارد که یون‌های هوا را یونیزه می‌کند. حضور دود باعث کاهش جریان یونی می‌شود که توسط دتکتور تشخیص داده می‌شود.
دتکتور دودی نوری یا فتوالکتریک (نقطه‌ای)
این دتکتورها از یک پرتو نوری و سنسور فوتوالکتریک استفاده می‌کنند. حضور دود باعث پراکندگی نور و تحریک سنسور می‌شود.
بیم دتکتور (خطی، لیزری)
این دتکتورها یک پرتو نور را در یک خط مستقیم ارسال می‌کنند و آشکارساز در انتهای خط قرار دارد. حضور دود باعث قطع یا تضعیف پرتو نوری می‌شود.
دتکتور دودی مکشی یا نمونه‌گیر هوا
در این نوع، هوای محیط توسط یک فن به داخل دتکتور کشیده می‌شود و توسط سنسورهای نوری یا یونیزاسیون بررسی می‌گردد.
دتکتور دودی کانالی (داکت دتکتور)
این دتکتورها برای نصب در کانال‌های تهویه هوا طراحی شده‌اند تا دود را در مراحل اولیه تشخیص دهند.
دتکتورهای دودی نسبت به دیگر انواع مانند حرارتی، سریع‌تر عمل می‌کنند اما در برابر خطای کاذب نیز حساس‌ترند.
دتکتور حرارتی
دتکتور حرارتی یکی از انواع دتکتورهای مورد استفاده در سیستم‌های اعلام حریق است که نسبت به افزایش دما حساس بوده و در صورت تشخیص حرارت بیش از حد مجاز، هشدار می‌دهد. انواع مدل دتکتور حرارتی شامل :
دتکتور حرارتی ثابت
این نوع دتکتور در یک دمای از پیش تعیین شده فعال می‌شود. معمولاً برای محیط‌هایی با دمای نسبتاً ثابت مناسب است.
دتکتور حرارتی افزایشی
به افزایش سریع دما حساس است و زمانی فعال می‌شود که نرخ افزایش دما از یک مقدار مشخص بیشتر شود. برای محیط‌هایی با تغییرات دمایی آرام مناسب است.
دتکتور حرارتی خطی
شامل یک کابل حساس به حرارت است که در طول آن نصب می‌شود. در صورت افزایش دما در هر نقطه از کابل، هشدار صادر می‌کند.
دتکتور حرارتی ترکیبی
ترکیبی از دتکتورهای ثابت و افزایشی است که به هر دو شرایط افزایش دما و دمای ثابت بالا حساس می‌باشد. دتکتورهای حرارتی همچنین می‌توانند آدرس‌پذیر (هوشمند) یا متعارف باشند. دتکتورهای آدرس‌پذیر می‌توانند آدرس دقیق خود را در شرایط حریق گزارش دهند.
نکات مهم در نصب دتکتورهای حرارتی شامل ارتفاع نصب، فاصله از سقف و دیوار، شرایط محیطی و غیره می‌باشد که باید رعایت شود.
دتکتور شعله
دتکتور شعله یک دستگاه الکترونیکی است که برای تشخیص شعله‌های آتش و اعلام هشدار در سیستم‌های اعلام حریق استفاده می‌شود. این دتکتورها با شناسایی تشعشعات الکترومغناطیسی خاص ناشی از شعله مانند امواج مادون قرمز (IR) و فرابنفش (UV) عمل می‌کنند.
دتکتور شعله مادون قرمز (IR)
این نوع دتکتورها به تشعشعات مادون قرمز حساس هستند و برای محیط‌های سرپوشیده مناسب می‌باشند. دارای یک دوربین برای تشخیص تابش‌های حرارتی هستند.
دتکتور شعله فرابنفش (UV)
به تشعشعات فرابنفش با طول موج کمتر از 300 نانومتر حساس بوده و می‌توانند در محیط‌های باز و بسته استفاده شوند.
دتکتور شعله ترکیبی UV/IR
این دتکتورها هم به امواج مادون قرمز و هم فرابنفش حساس هستند که باعث کاهش خطای کاذب می‌شود.
دتکتور شعله IR3
نوعی دتکتور مادون قرمز پیشرفته با سه باند طیفی مختلف است.
دتکتور شعله چندموجی یا چندطیفی
به چندین باند طیفی مادون قرمز و فرابنفش حساس است که دقت بالاتری دارد.
دتکتورهای شعله معمولاً برای تشخیص سریع آتش‌سوزی در مناطق حساس و خطرناک مانند پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و غیره استفاده می‌شوند. آنها می‌توانند برای اعلام هشدار، قطع خطوط سوخت یا فعال‌سازی سیستم‌های اطفای حریق برنامه‌ریزی شوند.
دتکتور گاز
دتکتور گاز یک دستگاه الکترونیکی است که برای تشخیص و هشدار در مورد حضور گازهای قابل اشتعال، سمی یا خطرناک در محیط طراحی شده است. این دتکتورها بخشی از سیستم‌های ایمنی و اعلام حریق در ساختمان‌ها و مراکز صنعتی هستند.
سنسور الکتروشیمیایی
در این نوع، گاز پس از اکسیداسیون، وارد یک محلول الکترولیتی با سه الکترود می‌شود. جریان الکتریکی ایجاد شده متناسب با غلظت گاز است.
سنسور نیمه‌رسانا
از یک قطعه فلز مانند روی استفاده می‌کند که در حضور گازهایی مانند دی‌اکسیدکربن واکنش می‌دهد و مقاومت الکتریکی آن تغییر می‌کند.
سنسور کاتالیستی
شامل یک فیلم نازک کاتالیزور روی یک سنسور حرارتی است. در حضور گازهای قابل اشتعال، گرمای حاصل از واکنش کاتالیستی باعث تغییر مقاومت می‌شود.
سنسور مادون قرمز (IR)
از تشعشعات مادون قرمز گازها برای تشخیص آنها استفاده می‌کند.
دتکتورهای گاز می‌توانند آدرس‌پذیر (هوشمند) یا متعارف باشند. نوع هوشمند قادر به ارسال اطلاعات دقیق به سیستم کنترل است. این دتکتورها برای گازهای مختلف مانند متان، گوگرد، مونوکسیدکربن، هیدروژن سولفید و غیره کاربرد دارند.
